O Día das Letras Galegas é un día de exaltación da lingua de Galiza a través da súa manifestación literaria. Comezou a celebrarse o 17 de maio do 1963, coincidindo co centenario da primeira edición de Cantares gallegos, de Rosalía de Castro.
Historia
O 20 de marzo de 1963, tres membros da Real Academia Galega (Manuel Gómez Román, Xesús Ferro Couselo e Francisco Fernández del Riego)
presentaron nesta institución a proposta de celebrar o 17 de maio
para recoller o "latexo material da actividade intelectual galega".
Estimaban que o poemario de Rosalía era a primeira obra mestra da literatura galega contemporánea, é dicir, considerábana a primeira obra do Rexurdimento.
Realmente, descoñécese a data real de publicación do libro, pero
tomouse ese día pola dedicatoria autógrafa de Rosalía á tamén poetisa
Cecilia Böhl de Faber (Fernán Caballero).
Para conmemorar o primeiro día das letras publicouse unha edición crítica de Cantares gallegos, realizada por Fermín Bouza Brey.
A festividade tivo un alcance e unha significación extraordinarios, e
foi moi ben acollida non só a nivel literario senón tamén nos
ambientes populares. Dende aquela dedícaselle o día de cada ano a unha
figura significativa da literatura galega,
coa única condición de que no ano da súa conmemoración teña pasado un
mínimo de dez dende a data de falecemento da persoa homenaxeada.
Oficialmente, trátase dun día de carácter festivo en toda Galiza.
14
Acolá enriba
na fresca montaña,
que alegre se crobe
de verde
retama,
meniña morena
de branco vestida,
nubiña
parece
no monte perdida,
que xira, que corre,
que torna,
que pasa,
que rola e, mainiña,
serena se para.
Xa envolta se mira
na espuma
que salta
do chorro que ferve
na rouca cascada.
Xa
erguida na punta
de pena sombrisa,
inmoble cal virxe
de pedra se mira.
A cofia de liño
aos ventos
soltada,
as trenzas descoida
que os aires espallan.
Tendida-las puntas
do pano de seda,
as alas dun ánxel
de lonxe semellan,
si as brisas da tarde,
xogando con elas,
as moven ca gracia
que un ánxel
tivera.
Eu penso, ¡coitado
de min!, que me chaman,
si as vexo bulindo
na verde enramada.
Mais, ¡ai!, que
os meus ollos
me engañan traidores,
pois vou e,
lixeira,
na niebra se esconde;
se esconde outras veces
na sombra dos pinos
e canta escondida
cantares dulciños
que abrasan, que firen
ferida de amor
que teño
feitiña
no meu corazón.
¡Que
feita, que linda,
que fresca, que branca
dou Dios á
meniña
da verde montaña!
¡Que hermosa parece,
que chore, que xima;
cantando, sorrindo,
disperta,
dormida!
¡Ai, si seu pai
por regalo ma dera!,
¡Ai,
non sentira
no mundo máis penas!
¡Ai!, que por
tela
conmigo por dama,
eu lla vestira,
eu lla calzara.
in Cantares Gallegos (1863) - Rosalía de Castro
